Przed podjęciem decyzji, że w sądzie będzie nas reprezentował pełnomocnik warto zapoznać się z jej potencjalnymi konsekwencjami. Oto skutki jakie przepisy wiążą z udzieleniem pełnomocnictwa procesowego.

Pełnomocnik naszym alter ego

Najważniejszą rzeczą z jakiej musimy sobie zdawać sprawę udzielając pełnomocnictwa jest fakt, że działania pełnomocnika będą uważane za nasze własne. Pełnomocnik nie jest pomocnikiem strony w procesie, a jego rola nie ogranicza się do doradztwa czy artykułowania decyzji podejmowanych przez klienta. Pełnomocnik jest naszym drugim ja – jego działania są dla sądu działaniami strony.

Konsekwencją ustanowienia pełnomocnika jest ponoszenie ryzyka jego działań i zaniechań. Niewłaściwe czy błędne działania naszego reprezentanta wywołują skutki bezpośrednio dla nas. Nie ma możliwości uniknięcia negatywnych skutków procesowych, poprzez tłumaczenie sądowi, że to nie nasza wina, tylko wynik niedbalstwa pełnomocnika, który np. nie dotrzymał danego terminu lub o czymś nas nie zawiadomił.

Skutki udzielenia pełnomocnictwa

Przepisy bardzo szeroko zakreślają uprawnienia pełnomocnika, dając mu możliwości działania wykraczające poza konkretne postępowanie sądowe. Uprawnienia te mogą wprawdzie zostać ograniczone przez mocodawcę, jednak najczęściej dokument pełnomocnictwa jest przygotowywany przez samego pełnomocnika i opiera się na powszechnie dostępnych wzorach. W zdecydowanej większości przypadków treść dokumentu pełnomocnictwa nie wylicza uprawnień pełnomocnika, ograniczając się wyłącznie do umocowania pełnomocnika do reprezentowania mocodawcy we wszelkich sprawach sądowych (pełnomocnictwo ogólne) albo konkretnym postępowaniu. Warto więc wiedzieć do czego domyślnie uprawnia pełnomocnictwo procesowe.

Wszystkie czynności procesowe łączące się ze sprawą

Należy zwrócić szczególną uwagę na sformułowanie „łączące się” – oznacza ono, że działania pełnomocnika mogą wykraczać poza konkretny proces.

Pełnomocnik może wytoczyć w naszym imieniu powództwo wzajemne oraz reprezentować nas w sprawie z interwencji głównej, a także złożyć w naszym imieniu skargę o wznowienie postępowania.

Powództwo wzajemne to sytuacja, w której pozwany uważa, że przysługuje mu względem powoda roszczenie związane z aktualnie toczącą się sprawą. Związek pomiędzy oboma roszczeniami sprawia, że celowe jest ich rozpoznanie w ramach tego samego procesu.

Przykład:

Zostaliśmy pozwani o zapłatę 5.000 zł tytułem zaległej ceny sprzedaży. Sprzedawca jest nam jednak winien 7.000 zł z tytułu pożyczki. W odpowiedzi na pozew możemy więc wnieść powództwo wzajemne o zapłatę przysługującej nam należności.

Interwencja główna  to sytuacja, w której obie strony sporu o jakąś rzecz lub prawo zostają łącznie pozwane o zwrot tego przedmiotu.

Przykład:

Pozywamy sprzedawcę, który wbrew umowie nie wydał nam towaru, pomimo uprzedniej zapłaty ceny. Tymczasem pojawia się ktoś, kto twierdzi, że jest prawdziwym właścicielem nabytej przez nas rzeczy, jako, że pochodzi ona z kradzieży. Taka osoba musi pozwać obie strony toczącego się wcześniej procesu.

Skarga o wznowienie postępowania jest nadzwyczajnym środkiem odwoławczym, mającym pewne cechy odrębnego powództwa. Omówię tę instytucję gdy będę opisywał środki odwoławcze.

Wszelkie czynności dotyczące zabezpieczenia i egzekucji

Pełnomocnik może nas reprezentować nie tylko przed sądem, lecz również przed komornikiem, w toku postępowania zabezpieczającego i egzekucyjnego. Skutki udzielenia pełnomocnictwa nie wygasają więc po zakończeniu postępowania sądowego i uprawomocnieniu się wyroku.

Pełnomocnictwo substytucyjne

Pełnomocnik może w naszym imieniu udzielić dalszego pełnomocnictwa adwokatowi lub radcy prawnemu. Takie upoważnienie nazywamy pełnomocnictwem substytucyjnym lub krótko substytucją. Umocowany w ten sposób adwokat lub radca prawny nie jest zastępcą pierwszego pełnomocnika ani jakimś reprezentantem drugiej kategorii, którego możliwości działania są ograniczone. Zostaje on bezpośrednim pełnomocnikiem strony, o takich samych uprawnieniach jak pierwotnie umocowany reprezentant.

Warto zaznaczyć, że uprawnienie do udzielenia substytucji adwokatowi lub radcy prawnemu dotyczy wszystkich kategorii pełnomocników, a nie tylko profesjonalistów. Adwokata lub radcę prawnego może w naszym imieniu umocować np. osoba reprezentująca nas na podstawie stosunku pokrewieństwa.

Z pozoru podobna, aczkolwiek nieco odmienna w skutkach prawnych jest sytuacja, w której adwokat lub radca prawny jest zastępowany przez aplikanta. Aplikant adwokacki lub radcowski, mający uprawnienie do występowania przed określoną kategorią sądów, nie staje się naszym pełnomocnikiem, lecz jedynie zastępuje osobę, która udzieliła mu upoważnienia. Odpowiedzialność za wszystkie działania aplikanta ponosi wobec strony adwokat lub radca prawny, który udzielił mu upoważnienia.

Czynności dyspozytywne

Pod pojęciem czynności dyspozytywnych kryją się działania, które prowadzą do zakończenia procesu. Chodzi o zawarcie ugody sądowej z drugą stroną, zrzeczenie się roszczenia oraz uznanie powództwa. Oznacza to, że nasz pełnomocnik może jednym oświadczeniem doprowadzić do przegrania sprawy, przyznając rację stronie przeciwnej.

Odbiór kosztów procesu od strony przeciwnej

W przypadku gdy sąd zasądzi na naszą rzecz zwrot kosztów procesu od strony przeciwnej, pełnomocnik jest uprawniony do żądania ich zapłaty oraz jej odbioru.

Doręczanie pism sądowych

Wszystkie pisma sądowe w toku postępowania są doręczane pełnomocnikowi. Bieg terminów do dokonania określonych czynności procesowych rozpoczyna się od doręczenia stosownego pisma pełnomocnikowi. Jeżeli pełnomocnik nie zawiadomi nas o otrzymaniu określonego pisma z sądu, a sam nie dopełni odpowiedniej czynności, to nasza niewiedza nie będzie dla sądu żadnym usprawiedliwieniem i nie uzyskamy przywrócenia terminu.

Osobiste działanie strony korzystającej z pełnomocnika

Oczywiście ustanowienie pełnomocnika nie pozbawia strony prawa do osobistego działania w procesie. Pomimo ustanowienia pełnomocnika możemy więc nadal dokonywać samodzielnie wszystkich czynności procesowych. Gdy jesteśmy obecni na rozprawie możemy również niezwłocznie odwoływać albo prostować oświadczenia towarzyszącego nam pełnomocnika.

Odwołanie pełnomocnictwa

W każdej chwili możemy odwołać udzielone pełnomocnictwo. Dla własnego bezpieczeństwa powinniśmy jednak zadbać o to, aby niezwłocznie powiadomić o tym sąd. W stosunku do sądu odwołanie pełnomocnictwa staje się bowiem skuteczne dopiero z chwilą zawiadomienia go o tym. Odwołany pełnomocnik może więc skutecznie dokonywać w naszym imieniu czynności procesowych tak długo jak sąd nie wie o cofnięciu jego umocowania.

***

Jak widać udzielenie pełnomocnictwa procesowego jest bardzo poważną decyzją i wiąże się z istotnym ryzykiem w wypadku niewłaściwego wyboru. W następnym wpisie zamieszczę zatem kilka wskazówek, które wydają mi się najistotniejsze przy wyborze pełnomocnika.