Prawo Karne

Prawo karne to przepisy regulujące odpowiedzialność za czyny zabronione pod groźbą kary. Przepisy karne ustanawiające różne typy przestępstw znajdują się nie tylko w kodeksie karnym, lecz również w setkach innych ustaw.

Za część prawa karnego w szerokim sensie uznaje się również prawo wykroczeń, czyli przepisy dot. mniej poważnych naruszeń porządku publicznego, które nie wymagają tak surowych kar jak w przypadku przestępstw. Podobnie jak w przypadku przestępstw, różne typy wykroczeń są definiowane nie tylko w odpowiednim kodeksie, lecz również w wielu innych ustawach.

Wiele przestępstw ma charakter nieumyślny. Korzystanie z porad prawnych adwokata może więc pomóc w uniknięciu ich popełnienia.

W wypadku przestępstw, dla których popełnienia według kodeksu karnego wymagana jest umyślność, brak zamiaru popełnienia czynu zabronionego i dobre intencje nie zawsze uchronią nas przed oskarżeniem, a nawet skazaniem. Takie ryzyko dotyczy zwłaszcza przedsiębiorców oraz członków zarządów spółek. Zamiar popełnienia przestępstwa jest często domniemywany przez organy ścigania na podstawie samego faktu zajścia pewnego negatywnego skutku, np. niezapłacenia należności kontrahentowi czy nieudanej transakcji, która zaszkodziła spółce.

Zdecydowana większość spraw karnych w Polsce kończy się wyrokiem skazującym. W ostatnich dwóch latach odsetek uniewinnień wyniósł jedynie ok. 3%, co uznano za drastyczny spadek skuteczności prokuratury, ponieważ wcześniej był on jeszcze niższy. Dlatego tak ważne jest korzystanie z pomocy obrońcy już od samego początku postępowania. Znana z amerykańskich filmów zasada, że ze składaniem wyjaśnień należy zaczekać na adwokata jest zdecydowanie godna naśladowania. Adwokat powinien być dostępny dla osoby zatrzymanej od samego początku, bo jego obecność zabezpiecza klienta przed ewentualnymi nieprawidłowościami ze strony organów ścigania. W praktyce zdarza się, że realizacja prawa do przesłuchania w obecności obrońcy napotyka na poważne trudności jeżeli zatrzymany nie jest w stanie podać danych konkretnego adwokata. Wiele osób, zwłaszcza czując się niesłusznie oskarżonym, podczas toczącego się śledztwa w swoim rozumieniu robi wszystko, aby wyjaśnić nieporozumienie i np. wielokrotnie składa obszerne wyjaśnienia. Bardzo często takie działania nie tylko nie pomagają, ale zdecydowanie pogarszają sytuację podejrzanego. Udział w sprawie doświadczonego adwokata z pewnością pozwoliłby uniknąć takich błędów.

Oskarżeni powinni korzystać z pomocy obrońców również na etapie sądowym. Adwokat wie nie tylko jakie czynności należy podjąć dla efektywnej obrony, ale również kiedy je podjąć. Przesłuchanie przeprowadzone przez doświadczonego adwokata zdecydowanie różni się od przepytywania świadka przez samego oskarżonego. W tym drugim przypadku mamy do często do czynienia z próbą dyskusji ze świadkiem i polemiki z tezami oskarżenia, co kończy się uchylaniem pytań przez sąd. Adwokat natomiast dzięki swojemu przeszkoleniu i znajomości prawa jest w stanie zadać właściwe pytania i poprowadzić przesłuchanie kierując się znamionami czynu zarzuconego jego klientowi. Co równie ważne, profesjonalny obrońca potrafi też rozpoznać sytuację, w której należy zrezygnować z dalszego przepytywania świadka, bo byłoby to szkodliwe dla oskarżonego.

Nawet najsilniejsze przekonanie o własnej niewinności oraz znajomość faktycznego przebiegu zdarzeń nie zastąpi mowy końcowej wygłoszonej przez obrońcę. Poza samym omówieniem materiału dowodowego należy odnieść się do kwestii ściśle prawnych, odwołać się do ustalonej w orzecznictwie interpretacji przepisu stanowiącego podstawę zarzutu i ocenić sprawę przez ten pryzmat. Usługi adwokata mogą się okazać równie ważne dla osoby pokrzywdzonej. Wprawdzie większość spraw kończy się wyrokiem skazującym, ale nie oznacza to wcale, że obejmują one większość faktycznie popełnionych przestępstw. W praktyce osobom pokrzywdzonym często bardzo trudno jest nawet skutecznie złożyć zawiadomienie o podejrzeniu popełnienia przestępstwa, ponieważ bywają do tego zniechęcane przez przyjmującego zawiadomienie. Bardzo często pokrzywdzeni spotykają się z odmową wszczęcia postępowania albo z jego umorzeniem. Adwokat może w takim wypadku pomóc w skutecznym zaskarżeniu takiego postanowienia. Pokrzywdzony może występować w procesie również w roli oskarżyciela posiłkowego, w zależności od sytuacji samodzielnie lub obok prokuratora. W takiej sytuacji celowe jest skorzystanie z pomocy profesjonalnego pełnomocnika.

Skuteczne zaskarżenie niesatysfakcjonującego orzeczenia w sprawie karnej jest trudne. Przepisy kodeksu postępowania karnego narzucają szereg wymogów formalnych dla apelacji i zażalenia. Przede wszystkim jednak określają zamknięty katalog zarzutów, które można podnieść i stanowią, że sąd odwoławczy jest nimi związany. Poza absolutnie wyjątkowymi sytuacjami, pozwalającymi sądowi wyjść poza granice zaskarżenia, zaskarżone orzeczenie zostanie utrzymane w mocy jeżeli zarzuty okażą się niezasadne, nawet gdyby było z wadliwe z innych względów. Warto więc skorzystać w tym zakresie z usług adwokata.

Rolę obrońcy i pełnomocnika w sprawach karnych może pełnić adwokat lub radca prawny. Tradycyjnie obrona w sprawach karnych jest jednak domeną adwokatów – radcy prawni zyskali uprawnienia obrońców dopiero 1 lipca 2015 r.

W mojej praktyce stale zajmuję się sprawami karnymi, głównie wykonując funkcję obrońcy w sprawach z zakresu prawa karnego gospodarczego. Moimi klientami w sprawach z wyboru są przedsiębiorcy i członkowie zarządów spółek handlowych, oskarżani o czyny takie jak oszustwo, przywłaszczenie, udaremnienie lub uszczuplenie egzekucji, działanie na szkodę spółki itp.